نحوه عملکرد تسمه در خودرو چیست؟
هنگامیکه میخواهیم تسمه خودرو را تعمیر کنیم، باید نحوه عملکرد تسمه در خودرو را بدانیم و با کسب اطلاعات مناسب در این زمینه بتوانیم به بهترین شکل ممکن نیازهایمان را برطرف کنیم. در همین راستا قصد داریم در این مقاله توضیحاتی را در مورد تسمه، معایب، مزایا، کاربردها، شیوه نگهداری و طول عمر آن را خدمتتان عرض کنیم.
تسمه تایم یکی از اجزای بسیار حیاتی در سیستم موتور خودرو است که وظیفه انتقال حرکت از کرنکشافت به سیستم والوها را بر عهده دارد. این تسمه با ترکیب مستقیم با کمربند تایمینگ، که به سیستم والوها متصل است، حرکت گردشی را از کرنکشافت منتقل میکند که ادامه به توضیح نحوه عملکرد تسمه در خودرو میپردازیم.
فهرست مطالب
تسمه چیست؟
تسمه جسمی حلقه مانند یا به شکل کمربند است که به طور معمول جنسی لاستیکی و قابل انعطاف دارد. همچنین وظیفه اصلی این وسیله برحسب نوع آن، انتقال انرژی یا نیرو است. تسمه یکی از مهمترین قطعات خودرو است که بقا و کارکرد خودرو عمیقاً به عملکرد مناسب آن بستگی دارد.
بنابراین، باید به طور مرتب و منظم در بازههای زمانی مناسب، سلامت و میزان عملکرد مؤثر آن را مورد بررسی قرار داد، زیرا عدم کارکرد مناسب آن میتواند خسارات مالی و جانی برای مالک خودرو در پی داشته باشد. همچنین در موارد دیگری همچون ویژگیها، قیمت و … را برایتان شرح میدهیم تا بتوانید گزینه مناسبی را برای تهیه تسمه انتخاب کنید.
معرفی انواع تسمه
تسمه اقسام مختلفی دارد و در صنایع و بخشهای مختلف زندگی بسیار پرکاربرد است. به عنوان مثال از تسمه جغجغهای برای حمل و یدک کشی خودرو و سایر وسایل نقلیه به جای سیم بکسل استفاده میشود. اما ما در اینجا انواع مختلف تسمه در قطعات خودرو را بررسی میکنیم. به طور کلی در قطعات خودرو، دو نوع تسمه به کار میرود: تسمه تایم و تسمه دینام.
تسمه تایم
تسمه دینام به میللنگ وصل شده و نیروی چرخشی موتور را به سایر قطعات مانند سیستم تهویه و دینام منتقل میکند. همچنین تسمه دینام به خاطر نوع و کارایی آن به تسمه کولر یا پروانه یا هیدرولیک یا مارپیچ نیز موسوم است.
بهعنوانمثال بدین علت به آن تسمه کولر میگویند که توان مورد نیاز کمپرسور کولر توسط آن تأمین میشود و در نتیجه، به خنک شدن خودرو کمک میکند. همچنین دلیل اینکه به تسمه دینام، تسمه مارپیچ گفته میشود این است که تسمه دینام به قطعات زیادی وصل شده و پل ارتباطی بسیاری از قطعات است و دور قرقرههای زیادی میپیچد.
بنابراین، تسمه تایم برای حرکت و راه افتادن خودرو قطعهای بااهمیت است و باید مکرراً عملکرد آن را بررسی کرد. همچنین به این دلیل به آنها تسمه تایمینگ گفته میشود که زمان حرکت سوپاپها را تنظیم میکنند. سوپاپها به سمت پایین فشرده شده و سپس بالا میروند، پس در این بالا و پایین رفتن، زمان باز و بسته شدن به تسمه تایم بستگی دارد.
تسمه دینام
تسمه دینام به میللنگ وصل شده و نیروی چرخشی موتور را به سایر قطعات مانند سیستم تهویه و دینام منتقل میکند. همچنین تسمه دینام به خاطر نوع و کارایی آن به تسمه کولر یا پروانه یا هیدرولیک یا مارپیچ نیز موسوم است.
بهعنوانمثال بدین علت به آن تسمه کولر میگویند که توان مورد نیاز کمپرسور کولر توسط آن تأمین میشود و در نتیجه، به خنک شدن خودرو کمک میکند. همچنین دلیل اینکه به تسمه دینام، تسمه مارپیچ گفته میشود این است که تسمه دینام به قطعات زیادی وصل شده و پل ارتباطی بسیاری از قطعات است و دور قرقرههای زیادی میپیچد.
تسمه دینام در بخش جلویی خودرو و زیر کاپوت قابل مشاهده است. با توجه به اینکه در جملات اخیر در مورد دینام زیاد صحبت شد، بهتر است تعریفی در مورد دینام ذکر کنیم، بدین گونه که دینام یک مولد (یا ژنراتور) برای تبدیل نیروی مکانیکی به نیروی الکتریکی است.
دلیل خرابی تسمه چیست؟
خراب شدن و از کار افتادن تسمه میتواند دلایل و علتهای مختلف و متعددی داشته باشد زیرا یکی از پرکارترین قطعات خودرو است. در ادامه برخی از مهمترین و شایعترین علتهای خرابی تسمه را بیان میکنیم:
- ریشریش شدن، خوردگی، ساییدگی و پارگی تسمه
- چرب و روغنی شدن تسمه
- شل شدن و کشیدگی تسمه
پیامدهای خرابی تسمه چیست؟
با توجه به اینکه تسمه با قطعات بسیاری در ارتباط است و وظایف متعددی در خودرو دارد، خراب شدن آن میتواند عواقب و پیامدهای بسیاری برای خودرو داشته باشد. برخی از این موارد عبارتاند از:
- عدم عملکرد مناسب سیستم تهویه خودرو به دلیل نداشتن کارایی لازم در خنک کردن
- ایجاد صداهای ناخوشایند و غیرعادی توسط سایر قطعات مانند موتور خودرو
- با مشکل مواجه شدن برای روشن کردن خودرو هنگام استارت زدن
- ناتوانی در تأمین نیروی برق مورد نیاز خودرو توسط دینام
- بروز مشکل در چرخش هیدرولیک فرمان خودرو
- خروج حجم زیادی دوده و غبار غلیظ از اگزوز خودرو
- تحمیل هزینههای بیشتر به مالک برای تعمیر خودرو به دلیل از کار افتادن سایر قطعات به خاطر خرابی تسمه
- ریشریش شدن، خوردگی، ساییدگی و پارگی تسمه
- چرب و روغنی شدن تسمه
- شل شدن و کشیدگی تسمه
زمان تعویض تسمه کی هست!
در صورت خرابی تسمه ممکن است به دیگر قطعات خودرو نیز خسارت وارد شود. با در نظر گرفتن نکتۀ اخیر و همچنین با توجه به اینکه قیمت تسمه، با توجه به سهولت در دسترسی به مواد اولیه و تهیه و تولید آن، نسبت به سایر قطعات قیمت نسبتاً پایینتری دارد؛ نتیجه میگیریم که باید قبل از اینکه تسمه به طور کلی از رده خارج شود آن را تعویض کنیم تا از بروز خسارتهای بیشتر جلوگیری شود.
زمان تعویض تسمه کی است؟
- عدم عملکرد مناسب سیستم تهویه خودرو به دلیل نداشتن کارایی لازم در خنک کردن
- ایجاد صداهای ناخوشایند و غیرعادی توسط سایر قطعات مانند موتور خودرو
- با مشکل مواجه شدن برای روشن کردن خودرو هنگام استارت زدن
- ناتوانی در تأمین نیروی برق مورد نیاز خودرو توسط دینام
- بروز مشکل در چرخش هیدرولیک فرمان خودرو
- خروج حجم زیادی دوده و غبار غلیظ از اگزوز خودرو
- تحمیل هزینههای بیشتر به مالک برای تعمیر خودرو به دلیل از کار افتادن سایر قطعات به خاطر خرابی تسمه
- ریشریش شدن، خوردگی، ساییدگی و پارگی تسمه
- چرب و روغنی شدن تسمه
- شل شدن و کشیدگی تسمه
با کاربردهای تسمه ها بیشتر آشنا شوید
ازجمله کاربردهای تسمه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- انتقال حرکت چرخشی به میللنگ
- تنظیم زمان بالا و پایین شدن پیستونها
- تأمین انرژی الکتریکی خودرو به وسیله دینام
- ایجاد چرخش در پروانه برای سیستم خنک کننده
- تأمین توان مورد نیاز کمپرسور کولر در سیستم تهویه به منظور خنک کردن و …
شیوه نگهداری از تسمه
یکی از نکاتی که برای نگهداری از تسمه باید در نظر بگیریم این است که از ریختن روغن و چرب شدن آن جلوگیری کنیم، زیرا چرب شدن آن سبب ایجاد لغزندگی بین تسمه و سایر قطعات شده و درنتیجه، باعث کاهش کارکرد آن میشود و به همین دلیل خرابی زودتر آن را در پی دارد.
همین طور وجود میزان زیادی گردوغبار در محیط نگهداری خودرو نیز میتواند در کاهش عملکرد تسمه تأثیرگذار باشد. از دیگر عوامل مؤثر در نگهداری از تسمه میتوان به شرایط آب و هوایی و تغییرات آن، شیوۀ رانندگی و … نیز اشاره کرد.
مزایای تسمه
استفاده از تسمهها در خودرو مزایای زیادی به همراه دارد که قصد داریم در اینجا تعدادی از آنها را بیان کنیم. به عنوان یکی از مزیتهای تسمه میتوان به جنس لاستیکی آن اشاره کرد که در پی آن راحتی و آسودگی در دسترسی به تسمه و کاهش قیمت آن نسبت به سایر قطعات خودرو را برای همگان به ارمغان میآورد.
همچنین از دیگر مزیتهای استفاده از تسمه میتوان به این نکته توجه کرد که با به کاربردن تسمه در قطعات خودرو، کار طراحان سادهتر شده و با فراغ بال بیشتری میتوانند کارشان را انجام دهند، زیرا تسمه به عنوان پلی ارتباطی بین بسیاری از قطعات انجام وظیفه میکند و درنتیجه، میتواند باعث تسریع انجام کارها و فرایندها در بین قطعات خودرو شود.
معایب تسمه ها
تاکنون به بیان مزیتها، ویژگیها و کاربردهای تسمه تا حدودی پرداختهایم. لیکن استفاده از تسمهها در خودرو ممکن است معایبی را هم در پی داشته باشد که ما میخواهیم در ادامه برخی از این معایب را خدمتتان بیان کنیم. یکی از عیبهای تسمه شل شدن و کشیدگی آن است که در پی آن امکان دارد تسمه از کار بیافتد. یکی از بزرگترین عیوب تسمهها استهلاک بالای آنها است
تسمهها درگذر زمان، نسبت به خیلی از قطعات زودتر از کار میافتند. بنابراین، باید تعویض شوند و به همین دلیل است که استهلاک بالایی برای مالک خودرو دارند.
همچنین یکی دیگر از مهمترین عیوب استفاده از تسمه این است که در صورت پارگی، شل شدن، کشیدگی یا هرگونه ازکارافتادگی و عدم عملکرد مناسب آن، اکثر خودروها نمیتوانند کار کنند (هنگامیکه تسمه از دور خارج میشود و نمیتواند کار کند، بهتر است با جرثقیلهای حمل خودرو تماس بگیرید تا خودرو را به تعمیرگاهی مناسب حمل کنند). پس با توجه به مطالبی که بیان کردیم، میتوانیم برخی از عیوب تسمهها را بهصورت زیر بیان کنیم:
- شل شدن و کشیدگی تسمه
- از کار افتادن اکثر خودروها در صورت پارگی و عدم عملکرد تسمه
- استهلاک بالای تسمهها در گذر زمان
- امکان خروج تسمه از مدارش وجود دارد
چگونگی انتخاب تسمه چگونه است؟
در هنگام انتخاب تسمه باید موارد متعدد و فراوانی را در نظر بگیریم. ازجمله مواردی که باید مدنظر داشته باشیم، نوع و مدل خودرو است، زیرا امکان دارد تسمهها برای مدلهای مختلف خودرو متفاوت باشند. علاوه بر آن باید این نکته را هم مدنظر داشته باشیم که در انتخاب تسمه باید جنس آن را هم بررسی کنیم، زیرا ممکن است تسمه از جنسهای دیگری هم تولید شود.
همچنین یکی دیگر از عواملی که در گزینش تسمه مناسب مؤثر است، هزینه و قیمت آن است. در صورتی که خودمان تسمه را نصب و راهاندازی نکنیم، علاوه بر قیمت تسمه باید هزینه نصب و راهاندازی آن توسط تعمیرکار را هم در نظر بگیریم. در ادامه و طی بند بعدی در مورد قیمت تسمه توضیحات بیشتری ارائه میکنیم.
قیمت تسمه
همانگونه که در مطالب قبلی در مورد برخی عوامل درباره تهیه تسمه سخنانی را بیان کردیم، یکی از عوامل مهم در هنگام تهیه تسمه، قیمت آن و همچنین یکی از فاکتورهای مهم در قیمت تسمه، جنس آن است که معمولاً از لاستیک ساخته میشوند. بنابراین، ترکیبات به کار رفته در ساخت و تولید تسمه در تعیین قیمت آن بسیار تأثیرگذار هستند.
یکی دیگر از نکاتی که قبلاً در مورد قیمت تسمه گفتیم این بود که معمولاً قیمت تسمهها، به دلیل سهولت در تولید، نسبت به سایر قطعات خودرو ارزانتر است و همچنین هزینه تعمیر پایینتری دارد.
طول عمر تسمه
همانگونه که در مطالب پیشین گفتیم، معمولاً طول عمر تسمه دینام و تسمه تایم روی بستهبندی یا در دفترچه راهنمای استفادۀ آن درج میشود، اما این طول عمرها تقریبی هستند و بهطور دقیق تعیین نمیشوند. به همین خاطر باید برای نگهداری بهتر از تسمه، در فواصل زمانی معیّن آن را بررسی کنیم تا نسبت به سلامت تسمه مطمئن شویم.
اما علاوه بر مواردی که تاکنون به آنها پرداختیم، نکات دیگری نیز در طول عمر تسمهها دخالت دارند که در ادامه برخی از آنها را معرفی میکنیم:
- میزان بار و لوازمی که با تسمه در ارتباط هستند
- شیوۀ رانندگی و مراقبت از خودرو
- شرایط آب و هوایی محیط نگهداری خودرو
- کیفیت ترکیبات بهکار گرفته شده در ساخت و تولید تسمه
- میزان نیروهایی که از سوی سایر قطعات به تسمه وارد میشوند
- ریختن روغن یا چربی روی تسمه
- میزان گردوغبار و آلودگیهای غلیظ در محیط نگهداری خودرو
راههای افزایش طول عمر تسمه
با توجه به مطالبی که دربند قبلی گفتیم، برای افزایش طول عمر تسمه راهکارهایی مراقبتی وجود دارند که میتوانند در این زمینه مؤثر باشند. برخی از این راهکارها عبارتاند از:
- رانندگی درست و اصولی بهگونهای که فشار کمتری به قطعات خودرو، مانند تسمه، وارد شود
- جلوگیری از ورود گردوغبار به داخل خودرو، بهویژه قسمتهایی که تسمه قرارگرفته است
- تعویض به موقع روغن موتور و ممانعت از ترشح روغن و چربی به تسمه
- استارت زدن خودرو برای روشن کردن در سرازیریها
- تحمیل فشار کمتر به خودرو هنگام حمل بار و …
سخن پایانی
تسمه حلقهای از جنس لاستیک است که وظیفۀ انتقال نیرو و انرژی و ایجاد ارتباط بین قطعاتی مختلف و متعدد را بر عهده دارد. موقعی که قصد تعمیر تسمه خودرو را داریم، باید اطلاعات مناسبی را در این زمینه جمعآوری کنیم تا بتوانیم بهخوبی تصمیم درستی گرفته و تسمه مناسبی را انتخاب کنیم. همینطور باید در بازههای زمانی مشخص و مرتب نسبت به بررسی وضعیت تسمه اقدام کنیم تا بتوانیم وقت مناسب برای تعویض آن را به دست آوریم.