
تسمه تایمینگ چیست و چه کاربردهای دارد؟
اگر کاپوت ماشین خود را باز کنید متوجه خواهید شد که قطعات بسیار زیادی درون ماشین قرار دارد که درنهایت باعث میشوند ماشین به حرکت درآید. یکی از مهمترین این قطعات بدون شک، موتور ماشین است. قطعهای که در نبود آن، ماشین هیچ حرکتی نخواهد کرد؛ اما موتور ماشین هم برای اینکه بتواند بهخوبی وظایفی را که بر دوش آن قرار دادهاند را پیاده کند به یک زمانبندی دقیق نیاز دارد. تسمه تایمینگ و یا تسمه تایم قطعهای است که به موتور در این زمانبندی کمک خواهد کرد.
تسمه تایمینگ چیست؟
تسمه تایمینگ که شاید بیشتر آن را با نام تسمه تایم شنیده باشید، قطعهای از جنس پلاستیک است که وظیفه دارد میللنگ را به میلسوپاپ متصل کند. بدینصورت که میلسوپاپ به کمک این قطعه است که با چرخش میللنگ، شروع به چرخیدن خواهد کرد. سپس میلسوپاپ نیز خود باعث حرکت سوپاپهای موتور میشود. این سوپاپها وظایفی بر عهده دارند که باید در زمان مشخص انجام شوند. با چرخش میلسوپاپ، این سوپاپها وظایف خود را درست سروقت خود انجام خواهند داد.
البته تمامی این اتفاقات زمانی میافتد که تسمه خودرو بهدرستی کار خودش را انجام دهد. بهسادگی میتوان متوجه شد که این قطعه یکی از مهمترین قطعات خودرو و موتور است که بدون آن امکان ندارد خودرو بهدرستی حرکت کند. البته نباید این نکته را فراموش کرد که تسمه تایمینگ را در دستهموتورهای احتراق میتوانید مشاهده کنید. اگر بخواهیم خلاصهتر بگوییم، تسمه تایم وظیفه دارد که با چرخاندن بهموقع و صحیح میلسوپاپ، موجب شود تا سوپاپ موتور بهدرستی کار کند.

آشنایی با تاریخچه تسمه تایمینگ
اگر بخواهیم در خصوص تاریخچه این قطعه پلاستیکی صحبت کنیم باید به سالهای ۱۹۴۵ برگردیم. در این سال بود که اولین بار فکر استفاده از چنین تسمهای به وجود آمد؛ اما اگر بخواهیم سال دقیق استفاده از تسمه تایم را نام ببریم، بدون شک باید به ۱۷ سال بعد؛ یعنی به سال ۱۹۶۲ برویم. در این سال از تسمه ای به نام تایمینگ برای اولین بار درون یک خودرو استفاده شد و چنین بود که استفاده از چنین تسمهای رواج عمومی پیدا کرد. افتخار استفاده از چنین تسمهای را باید به آلمانیها بدهیم.
در این کشور بود که خودرویی با نام “گلاس ۱۰۰۴” از تسمه تایم استفاده کرد و کشور آلمان در کارخانه تولید این خودرو از چنین تسمهای برای به انجام صحیح فرایندهای درون موتور استفاده کرد. بعدازاین کشور، آمریکاییها بودند که به فکر استفاده از چنین تسمه پلاستیکی در خودروها افتادند. یک شرکت آمریکایی ۴ سال بعدازاین اتفاق در ساخت خودرویی با نام پونتیاک تمپست از تسمه تایم استفاده کرد. بعدازآنهم نوبت به انگلیسیها رسید تا در خودروهای واکسول از چنین تسمهای استفاده کنند.
بدینصورت کمکم استفاده از قطعهای لاستیکی به نام تسمه تایمینگ در خودروها رواج عمومی پیدا کرد.
نحوه کار تسمه تایمینگ چگونه است؟
همانطور که پیشازاین گفته شد، تسمه تایم خودرو وظیفه دارد تا با چرخش میللنگ باعث چرخش میلسوپاپ شده و چرخش میلسوپاپ موجب حرکت پیستونها خواهد شد. پیستونها درون یک موتور، احتراق ۴ مرحله را به عهده دارند: مرحله مکش، مرحله تراکم، مرحله توان و مرحله تخلیه. برای اینکه موتور خودرو بتواند کار کند باید این ۴ مرحله بهدرستی و بهصورت صحیح و کامل رخ دهد.
به طور کلی به کمک حرکت تسمه تایم خودرو است که میلسوپاپ میچرخد و سوپاپها را بالا و پایین میکند. تسمه وظیفه دارد تا سرعت چرخش میلسوپاپ را تنظیم کرده و زمان باز و بسته شدن سوپاپها را مشخص کند. البته یک نکته مهم در این قسمت وجود دارد و آنهم این نکته است که میزان چرخش میلسوپاپ، نصف میللنگ است؛ یعنی اگر میللنگ دو بار بچرخد، میلسوپاپ باید یکبار چرخش کند. هماهنگی چنین عملی نیز بر دوش تسمه تایم است.

تسمه تایمینگ چگونه بر روی موتور خودرو نصب میشود؟
اکنونکه بهصورت اجمالی با این قطعه لاستیکی آشنا شدید و متوجه شدید چه وظیفه خطیری به عهده دارد، بهتر است به این نکته اشاره کنیم که چگونه میتوان این تسمه را بر روی خودرو نصب کرد. در ابتدا اشاره کنیم که باز و بسته کردن سوپاپها یک عمل حساس است و هرگونه لغزش و یا خطایی میتواند باعث بدکار کردن موتور خودرو شود. ازاینرو سازندگان این تسمه به فکر افتادند تا از یک سری دندانه بر روی این تسمه استفاده کنند.
این دندانهها تسمه تایم را بهصورت محکم بر سر جای خودش نصب میکنند و اجازه نمیدهند که تسمه حرکت کرده، لغزش کند و یا در محل اشتباهی قرار بگیرد. در غیر این صورت ممکن است آسیبهای مختلفی به خودرو وارد شود. از آن جایی که قرار دادن تسمه اینچنین سخت و حساس است، پیشنهاد میکنیم که حتماً نصب آن را به عهده تعمیرکار و یا افراد متخصص در این حوزه بسپارید.
لایههای مختلف تسمه تایمینگ
شاید در نگاه اول تصور کنید که تسمه تایم ماشین، تنها یک قطعه یکپارچه لاستیکی است، اما باید بگوییم که این قطعه از لایههای مختلفی تشکیل شده است. امروزه معمولاً تسمه تایمینگ ها را بهصورت ۴ لایه طراحی میکنند:
- لایه اول
این لایه که بیرونیترین لایه تسمه است از پارچه مقاوم و باکیفیت بالا ساخته شده است. این لایه دارای دوام بالا است و باعث میشود طول عمر تسمه افزایش پیدا کند.
- لایه دوم
در ساخت این لایه از الیاف شیشه استفاده میکنند. همین امر باعث میشود تا مقاومت تسمه تایم در برابر گرما، سرما، کشش، پارگی و … بالا رفته و خواص دینامیکی داشته باشد.
- لایه سوم
این لایه از یک لاستیک بهخصوص با نام CR یا HNBR ساخته شده است. این لایه نیز بهگونهای طراحی شده تا بازهم مقاومت و استحکام تسمه تایم را بالا ببرد.
- لایه چهارم
لایه چهارم، آخرین لایه و درونیترین لایه تسمه است. در ساخت آنهم از پارچه پلیآمید و با انعطاف بالا بهره گرفته شده است.

تسمه تایم با زنجیر تایم متفاوت است!
قبل از اینکه خودروسازان به فکر استفاده از تسمه تایم بیافتند، از قطعه فلزی دیگری با نام زنجیر تایم استفاده میکردند. این قطعه دارای مقاومت بسیار زیادی بود و عمر بالایی داشت؛ اما شاید برای شما هم این سؤال پیشآمده باشد که اگر زنجیر تایم چنین ویژگی داشت، چرا خودروسازان به فکر استفاده از تسمه تایم افتادند؟ پاسخ بسیار ساده است! زنجیر تایم در زمان استفاده در موتور خودرو، سروصدای بسیار زیادی ایجاد میکرد. ازآنرو که جنس آن از فلز بود، حرکت آن موجب پخش صدای آزاردهنده از سمت خودرو میشد.
در کنار این مشکل، یک مشکل اساسی دیگری هم وجود داشت و آنهم این بود که در صورت خرابی و یا پاره شدن زنجیر تایم، آسیبهای جدی به موتور خودرو وارد میشد. این آسیبها بهقدری مهلک بودند که حتی باعث میشدند فرد مجبور شود تا کل موتور خودرو را تعمیر کند. این دو مشکل اساسی باعث شد تا استفاده از تسمه تایمینگ رواج پیدا کند.
البته زنجیر تایم بهصورت کامل از خودرو حذف نشد و هماکنون از هر دوی این قطعات در موتور خودروها استفاده میشود. امروزه شرکتهای بزرگ تولیدکننده خودرو که توانستهاند مشکل سروصدای زنجیر تایم را بهگونهای برطرف کنند به استفاده از چنین قطعهای در خودروهای خود تمایل نشان دادهاند.

تسمه تایمینگ عمر مشخصی دارد!
بسیاری از افراد تصور میکنند که بعد از نصب تسمه ، دیگر نیازی به تعویض و یا تعمیر چنین قطعهای نیست. درصورتیکه این تفکر کاملاً اشتباه است. تسمههای تایمینگ قطعات لاستیکی هستند که عمر مشخصی دارند. ازآنرو که این قطعات در برابر فشار، گرما و اصطکاک قرار دارند بعد از مدتی دچار آسیبدیدگی شده و نیاز است که حتماً آن را بررسی کرده و در صورت نیاز آن را تعویض کنید. حتی شرکتهای بزرگ خودروسازی در کاتالوگهای خود، زمان و کیلومتری را برای تعویض این قطعات مشخص کردهاند.
پس فراموش نکنید که هرچند وقت یکبار، بسته به میزان استفاده از خودرو، تسمه تایم خود را بررسی کرده و در صورت بروز هرگونه مشکل و یا نقصی در آن، نسبت به تعویض آن اقدام کنید.
نشانههای آسیبدیدگی تسمه تایمینگ خودرو
همانطور که پیشتر اشاره شد، تسمه تایم خودرو دارای عمر مشخصی بوده و باید در زمانهای معینی آن را تعویض کنید. حال ممکن است بپرسید که از کجا بدانیم که زمان تعویض تسمه تایم فرارسیده است؟ در پاسخ باید بگوییم که شما باید حتماً این قطعه را بهخوبی وارسی کنید. درصورتیکه مشاهده کردید تسمه بهصورت لایهلایه و پوسیده شده، ساییدگی و یا خوردگی پیدا کرده، دندانههای آن از بین رفته، پارگی در آن به وجود آمده است و … باید بدانید که زمان تعویض فرارسیده است.
همچنین به یاد داشته باشید که تسمه تایمینگ شما باید دارای کشش مناسبی باشد. شل بودن تسمه تایم میتواند عواقب بدی را به همراه داشته باشد. از سوی دیگر تسمه نباید خیلی محکم بسته شود. در این صورت تسمه میتواند به بلبرینگها فشار وارد کرده و سروصدای زیادی را ایجاد کند. اگر چنین مواردی را رعایت نکنید، عمر تسمه کوتاه خواهد شد. همچنین اگر مشاهده کردید که صدای غیرمعمولی از پیشرانه خارج میشود، مشکل میتواند از تسمه تایم شما باشد.

هزینه تعویض تسمه تایم
در قسمتهای قبل اشاره کردیم که بهتر است نصب و قرار دادن تسمههای تایمینگ را به عهده افراد متخصص در این زمینه بسپارید. در این صورت شما باید به یک تعمیرگاه مراجعه کرده و خودروی خود را به تعمیرکار نشان دهید. اینکه هزینه تعویض تسمه تایم چقدر است به این نکته بستگی دارد که چه نوع تسمه تایمینگی را میخواهید تهیه کنید. مدل و همچنین برند تولیدکننده تسمه تایمینگ، تأثیر زیادی بر روی هزینههای تعویض دارد.
همچنین بسته به اینکه نوع ماشین شما چیست، این هزینه میتواند متغیر باشد. البته باید علاوه بر هزینهای مربوط به خرید، هزینههای اجرت را هم بپردازید. اینکه دقیقاً این هزینهها چقدر خواهد شد، بسته به شهر محل سکونت شما هم دارد؛ اما هزینه تعویض تسمه تایم میتواند از ۳۵۰ هزار تومان شروع شده و تا ۷۰۰ یا حتی ۸۰۰ هزار تومان هم ادامه داشته باشد.
قیمت تسمه تایمینگ خودرو
متأسفانه امروزه دیگر نمیتوان قیمت ثابتی را برای قطعات خودرو مشخص کرد. تغییرات ارزی و تأثیرات سیاستهای اقتصادی موجب شده تا تسمههای تایمینگ، قیمتهای مختلفی را در بازههای زمانی متفاوتی تجربه کنند. البته در کنار این عوامل، برند تولیدکننده، مدل تسمه و همچنین نوع خودرو از مهمترین عواملی هستند که میتوانند بر روی قیمت تسمه تایم خودرو تأثیرگذار باشند. امروزه گرانترین تسمه تایم به خودرو ال ۹۰ تعلق دارد.
انواع مختلف تسمه تایمینگ موجود در بازار
اگر سری به بازار برای خرید تسمه تایمینگ بزنید، متوجه خواهید شده که مدلهای مختلفی موجود هستند. هرکدام از این تسمهها با یک مدل ماشین مطابقت داشته و کارکرد و کارایی مختلفی دارند. از مهمترین تفاوتی که بین این تسمهها وجود دارد میتوان به تفاوت بین جنس و مواد بهکاررفته در ساخت آنها اشاره کرد. از مهمترین تسمههای میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- رابر یا کنفی
- مدارباز
- سیمدار مدارباز
- نخ دار مدارباز
- نخ دار مدارباز
- پلییورتان سیمدار

در صورت پارگی تسمه تایم چه اتفاقی رخ میدهد؟
دلایل مختلفی میتواند باعث پارگی این قطعه شود که از مهمترین آنها میتوان به پارگی، فرسودگی، حرارت بالا، اتمام طول عمر و … اشاره کرد. حتی میتوان از پاره شدن تسمه دینام و گیرکردن آن در تسمه تایم هم بهعنوان یکی از عوامل پارگی، اشاره کرد. بههرحال ممکن است شما به هر دلیلی با پارگی این قطعه لاستیکی مواجه شوید. زمانی که این اتفاق رخ دهد، زمانبندی حرکت سوپاپها بههمریخته و موتور خودرو قدرت خودش را از دست خواهد داد.
البته اینکه بعدازآن چه اتفاقی رخ میدهد میتواند بسته به نوع خودرو شما، متفاوت باشد. برای مثال در خودروهایی مانند سمند، ۲.۶ یا ۴۰، بعد از پاره شدن تسمه تایمینگ، امکان آسیب دیدن پیستونها وجود داشته و میتواند سوپاپها را کج کند و خرج زیادی بر روی دست شما بگذارد. البته در برخی از خودروها این آسیب کمتر خواهد بود. بهطورقطع میتوان توقع داشت با پاره شدن تسمه تایم، خودرو شما خاموش شود.
نتیجهگیری
تسمه تایمینگ یکی از مهمترین قطعاتی است که در خودرو وجود دارد. این قطعه از جنس پلاستیک و بهصورت لایهلایه تولید میشود. وظیفه اصلی تسمههای تایمینگ در خودروها این است که باعث چرخش میللنگ شده و چرخش میللنگ نیز باعث چرخش میلسوپاپ میشود. میلسوپاپ وظیفه دارد تا سوپاپهای موتور را برای انجام بهتر فرایندهای آن، به حرکت درآورد. تسمه تایم دارای عمر مشخصی بوده و باید بعد از هر ۶۰ هزار کیلومتر، آن را تعویض نمود.